Sözcük Grupları, Söz Öbekleri Konu Testleri


1. Ona göre yaşadığı olayların etkisinden kurtulmanın yolu, durup dinlenmeden çalışmaktı.

Bu cümlede aşağıdaki söz öbeklerinden hangisi yoktur?

A) Edat öbeği

B) Zarf öbeği

C) Ad öbeği

D) Sıfat öbeği

E) Adeylem öbeği

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir cümle, ad tam*lamasında tamlayan göreviyle kullanılmıştır?

A) Öğrenciler arasında, yarın sınav var söylentisi hemen yayıldı.

B) Boğaz vapurlarının düdük sesleri, müziğin uçarı notaları*na karışıyor.

C) Acımasız zaman, her karşılaşmada insanoğlunu yenilgi*ye uğratır.

D) Şairleri sevmeyen eleştirmen, şiir eleştirilen yapmamalı, diyordu.

E) Yıllık hazırlamanın bu kadar zor olduğunu bilmiyordum.



3. Aşağıdakilerin hangisinde ulaç öbeği vardır?

A) Adana'ya gelen kafile yarın gidecek.

B) Bana söylediği sözleri yıllarca unutmayacağım.

C) Sinirlenen adamın kulağı dibinde haykırıyordu.

D) Yolculuğun uzun sürmesi tüm işlerini aksattı.

E) Hancı, beni dört yataklı odada bırakarak çekildi.



4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ikileme, kuruluşu bakımından ötekilerden farklıdır?

A) İçeriden ses seda gelmiyordu.

B) Kılık kıyafetini düzelt de gel.

C) Büyük küçük demeden hepimizi burada topladılar.

D) Bizden köşe bucak kaçıyordu.

E) Kazada yüzü suratı kalmamıştı.



5. Sıfat tamlamaları cümlede sıfat öbeği veya zarf öbeği göre*vi yapabilir.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu bilgiye örnek yoktur?

A) Öğrencilere on beş gün izin verildi.

B) iki dilim ekmek yedi öğle yemeğinde.

C) Buluşmak için bir hafta bekledik.

D) Apartman için yirmi ton kömür alındı.

E) En zor soruları bile çözüyor artık.





6. Aşağıdakilerden hangisinde edat öbeği yoktur?

A) Sabaha değin uyumadı.

B) O denli güzel konuştu ki...

C) Vapura doğru yürüdü.

D) Bunu sen de anlayamazsın.

E) Davranışıyla herkesi büyüledi.



7. Aşağıdaki cümlelerde ikilemeler, yapılışları bakı*mından ikişerli gruplandırıldığında hangisi dışta ka*lır?

A) Zaman zaman görüşlerini paylaşıyordu.

B) Eğri büğrü yollardan geçmek zorundaydı.

C) Toplantıda uzun uzun konuştu.

D) Kılık kıyafetine özen gösterirdi.

E) Eşini dostunu uzun zaman arayamadı.



8. "Yıllardır büyük bir özlemle aradığım insan güzelliğini zaman zaman sende buluyorum."cümlesinde aşağıdakilerden hangisi yoktur?

A) Ad öbeği

B) Edat öbeği

C) Ulaç öbeği

D) Ortaç öbeği

E) Zarf öbeği



9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ad öbeği, farklı türden sözcüklerle oluşmuştur?

A) Bu sınav haziranın sonunda yapılacak.

B) Çocuğun okuması ilgimi çekti.

C) Televizyonun sesi, salondan duyuluyor.

D) Dışarıdan komşumuzun sesi geliyordu.

E) Neyin nesi olduğunu bilmiyoruz.





10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ulaç grubu yoktur?

A) Çevresine bakıp gözleriyle onu aradı.

B) Eve gelir gelmez, piyanosunun başına geçti.

C) Arkadaşlarıyla birlikte olmaktan hoşlanıyordu.

D) Annem gideli yemekleri ben yapıyorum.

E) Arkadaşlarını bıkıp usanmadan telefonla arardı.



11. "Sınavdan çıktıkları zaman çocukların gözü soru görmek İstemiyordu." cümlesinde aşağıdakilerden hangisi yoktur?

A) Ortaç öbeği

B) Ad tamlaması

C) Adeylem öbeği

D) Ulaç öbeği

E) Zarf öbeği



12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sıfat öbeği vardır?

A) Bir avuç meraklı, birkaç da çocuk gelmiş.

B) Dünkü dondurucu soğuk hepimizi korkuttu.

C) Babaları; bahçeli güzel bir ev almış onlara.

D) Ünlü romancı, genç bir adammış o yıllar.

E) Beyaz, o gece sana çok yakışmıştı.



13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde adeylem öbeği vardır?

A) Onunla görüşecek konularımız vardı.

B) Dışarı çıktı, çevresini incelemeye başladı.

C) Beğenilen resimler sergiye kondu.

D) Görülmemiş bir kış başladı.

E) Yere serilmiş kilimler toplandı.



14. Aşağıdakilerden hangisinde eylem öbeği vardır?

A) Kapı ardına kadar açıktı.

B) işini bitirdikten sonra gidebilirsin.

C) insan bu saatte rahatsız edilir mi?

D) Kalabalık, caddeden sel gibi akıyordu.

E) Yüzünde ani bir gülümseme belirdi.



15. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yüklem, eylem öbeğidir?

A) Önce gelenler sınıfa alınmadı.

B) Davranışlarıyla İstanbullu olduğunu belli etti.

C) Ağlayarak anlattı olayı.

D) Kardeşini göremeyince durgunlaştı.

E) Borcunu hatırlatarak dostunu üzdü.

16. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde edat öbeği vardır?

A) Arapça ve Farsça yeni sözcükler artık dilimize girmiyor.

B) Çağdaş romanlar, klasik romanlardan oldukça farklıdır.

C) Sapanca Gölü bize bol ve lezzetli balıklar verir.

D) Su, bütün varlıklara canlılık verir.

E) Sözcükleri özenle seçer; şiirin potasında eritirdi.



17. I. Garip insanlar vardı İçeride.

II. Su testisi su yolunda kırılır.

III. Güzel günler çabuk geçti.

IV. Çocuklar anne sevgisine muhtaçtır.

V. Sonbahar bu yıl sert başladı.

Yukarıdaki cümlelerin hangisinde birden fazla söz öbeği vardır?

A)l.

B)ll.

C)lll.

D) IV.

E)V.

 

 

 

18. "En büyük sıkıntı, yaşanılan zamanın gerisinde kalmak soru*nudur." cümlesinde aşağıdakilerden hangisi yoktur?

A) Zarf öbeği

B) Sıfat tamlaması

C) Adeylem öbeği

D) Ad tamlaması

E) Ortaç



19. "Başladığım yolda ilerleseydim, okurları ve eleştirmenleri yön*lendirmem kolaylaşırdı." cümlesinde aşağıdakilerden hangisi yoktur?

A) Sıfat tamlaması

B) Bağlaç öbeği

C) Adeylem öbeği

D) Sıfat öbeği

E) Ortaç



20. Aşağıdakilerin hangisinde sıfat tamlaması zarf öbeği oluşturmuştur?

A) Okunmuş kitapları ayrı bir yere koydu.

B) Büroya gelen adamları tanıyamadı.

C) Yaptığı gezi onu epeyce dinlendirmişti.

D) Aldığı elbiseyi sonradan beğenmedi.

E) Gelecek yıl üniversite sınavlarına girecek.

Cevap Anahtarı: 1)D 2)A 3)E 4)C 5)E 6)D 7)B 8)C 9)A 10)C 11)D 12)A 13)B 14)C 15)B 16)E 17)B 18)A 19)D 20)E

SÖZCÜK GRUPLARI

Bir dildeki anlamlı en küçük söz birliklerine sözcük adı verilir. Sözcükler cümle içinde başka sözcüklerle anlam ilişkileri kurarak gruplar oluşturur. Türkçede başlıca şu sözcük grupları şunlardır:

İkilemeler

Anlamı güçlendirmek için aynı sözcüklerin tekrarlanması, anlamları birbirine yakın, karşıt olan veya sesleri birbirini andıran kelimelerin yan yana kullanılmasıyla oluşan sözlere ikileme denir.

“Yağmur, yavaş yavaş şiddetini artırıyordu.”

“Doğru dürüst bir iş bulamamış.”

“Aşağı yukarı yarım saat sonra kasabaya ulaşırız.”

Deyimler

Anlatımı güçlendirmek, söze güzellik katmak amacıyla birden çok sözcüğün genellikle mecaz anlama gelecek biçimde kaynaşmasıyla oluşan sözlere deyim denir. Deyimler, kalıplaşmış olduğundan onu oluşturan sözcükler değiştirilemez.

 “Müdür beyi görünce nedense dili çözülüverdi.”

“Küçük çocuk, koca adamları parmağında oynatıyor.”

“Ağaçları bıçağıyla kazıdığını gördüğümden bu yana iyice gözümden düştü.”

Atasözleri

Yıllara dayalı bilgi, birikim ve deneyim sonucu söylenen özlü sözlere atasözü adı verilir. Atasözlerinin söyleyeni belli değildir. Ayrıca atasözleri genel anlamlar içerir ve yargı bildirir. Atasözlerinin de kalıplaşmış bir yapısı olduğundan onları oluşturan sözcüklerin yerine başka sözcükler getirilemez.

“El, elin eşeğini türkü söyleyerek arar.”

“Minareyi çalan, kılıfını hazırlar.”

“Gün doğmadan neler doğar.”

 “İşleyen demir ışıldar.”

SIFAT TAMLAMASI

Bir sıfatın bir ismi tamlamasıyla oluşan tamlamalara sıfat tamlaması denir.

“Kuru ekmekleri ufalayarak pencereme koymuştum.”

“Sabahleyin iki güvercin pencereme kondu. Minicik gagalarıyla ekmek kırıntılarını yemeye başladı.”

İSİM TAMLAMASI

Anlamca ilgili en az iki ismin birbirini tamamlaması sonucu oluşan tamlamalara isim tamlaması adı verilir. İsim tamlamaları  tamlayan ve  tamlanandan oluşur.

Onlar-ın              ev-leri      

tamlayan eki      iyelik eki

Tamlayan         Tamlanan

1. Belirtili İsim Tamlaması

Tamlayanın, tamlayan ekini, tamlananın da tamlanan ekini aldığı isim tamlamasıdır.

“Kamyonun kasasında iri iri karpuzlar vardı.”

Kamyon-un        kasa-sı

tamlayan eki     tamlanan eki

tamlayan           tamlanan

“Kitabın arasından bir mektup çıkmış.”

“Çocuğun gözleri ışıl ışıldı.”

“Irmağın suyu buz gibiydi.”

“Bilgisayarın monitörünü yenilemeliyiz.”

2. Belirtisiz İsim Tamlaması

Tamlayanın  ek almayıp, tamlananın  ek aldığı isim tamlamasıdır.

“Çocukken tren yolculuğunu çok severdim.” cümlesinde “tren yolculuğu” tamlaması belirtisiz isim tamlamasıdır.

Tren yolculuk(ğ)-u

tamlanan eki

tamlayan tamlanan

“Öğleyin buğday tarlasına gittik.”

“Çocuk ayakkabıları daha pahalı oluyor.”

3. Takısız İsim Tamlaması

Takısız isim tamlamalarında tamlayan da tamlanan da kendi eklerini almaz. Takısız isim tamlamalarında tamlayan, tamlananın neyden yapıldığını veya neye benzediğini bildirir.

“Yün çorap” tamlamasında tamlayan, tamlananın neyden yapıldığını; “aslan asker” tamamlamasında ise tamlayan, tamlananın neye benzediğini bildirmektedir.

 

 

 

BİRLEŞİK FİİL GRUBU

Bir tanesi fiil olmak koşuluyla birden çok sözcükten oluşan fiillere birleşik fiil denir. Birleşik fiiller, birden çok kelimeden oluştuğu için birer kelime grubudur. Yardımcı fiillerle yapılan “hasta olmak, merak etmek, sabretmek, hissetmek” gibi birleşik fiillerle herhangi bir fiille başka bir sözcüğün anlamca kaynaşıp kalıplaşmasıyla oluşan “hata yapmak, göze girmek, meydana gelmek, varsaymak, karar vermek” gibi birleşik fiiller birer kelime grubudur. Deyimler bu gruba girer.

FİİLİMSİ GRUBU

Fiilimsilerin kendinden önceki veya sonraki sözcüklerle oluşturdukları gruplara “fiilimsi grubu” denir.

İsim-fiil grubu

Fiillere “-ma-(y), -ış. -mak” eklerinden birinin getirilmesiyle isim fiil yapılır. İsim fiiller bazen grup oluşturabilir.

“Çocuğun şiir okuyuşunu beğendim.”

“Yazı yazmak kolay değildir.”

Sıfat-fiil grubu

Fiillere “-an, -ası. -mez, -ar, -dik, -ecek, -miş” eklerinden birinin getirilmesiyle sıfat fiil yapılır. Sıfat fiiller grup oluşturur.

“Ülkesini seven insan, vergisini verir.”

“Okunacak kitaplar masada duruyordu.”

Zarf-fiil grubu

Fiillere “-a, -ıp, -arak, -dıkça, -madan, -alı, -maksızın, -r …-mez …” eklerinden birisinin getirilmesiyle zarf fiil yapılır. Zarf fiiller grup oluşturabilir.

“Kapıyı kapatıp geliyorum.”

“Hava karardıkça yürümek güçleşiyordu.”

BAĞLAMA, EDAT, ÜNLEM GRUPLARI

Bağlaçlar, edatlar ve ünlemler grup oluşturabilir.

“Şiiri ve romanı çok severim.”

“Arkadaşın da senin gibi üzgündü.”

“Ey Türk gençliği!

UNVAN VE SAYI GRUPLARI

Unvan bildiren sözcüklerle sayı adları grup oluşturabilir.

“Ayşe Hanım, birazdan gelecek.”

“Bu sokakta on sekiz ev var.”

“Sınavdan dört yüz altmış üç puan almış.”